Michelangelo's Toscaanse jeugd

6 maart was Michelangelo's geboortedag- volgens de Florentijnse jaartelling in 1474 (en voglens Romeinse 1475) maar aangezien Michelangelo zichzelf als een Florentijn beschouwde houden we dat jaartal aan. 540 jaar geleden alweer!

Als je in Michelangelo's leven duikt leest het als een roman. Hij werd geboren te Caprese, een  hoog gelegen gehucht in Oostelijk Toscane, bij grens met Ubrie. Zijn vader was daar burgemeester. Te Caprese is zijn doopkerk en geboortehuis te vinden. Dat laatste is omgetoverd tot museum waar u kopieen van al zijn beeldhouwwerken terug kunt vinden. Een aanrader want hier geen ellenlange rijen en meteen een leuk overzicht. Drie maanden na zijn geboorte  keerde de familie terug naar Florence en Michelangelo werd bij een 'min' onder gebracht in Setttignano. Dit was een steenhouwersfamile, waardoor hij het vak met
de 'moedermelk' binnen kreeg.

 Michelangelo kwam als jonge tiener in de leer bij de schilder Domenico Ghirlandaio te Florence. Daarna vertoefde hij enkele jaren

aan het hof van Lorenzo de’Medici te Florence. Hij maakte zijn eerste kunstwerken reeds op 15-16 jarige leeftijd. Zijn tijd aan het hof is van grote invloed geweest op zijn ontwikkeling als kunstenaar. De werken uit zijn begintijd zijn de Madonna van de Trap, De slag der Centauren en zijn Christus aan het kruis die al in een eerder blog aan bod kwam. De twee eerstgenoemde werken zijn in Florence te vinden in het Casa Buonarotti. Dit kleinschalige aan Michelangelo gewijdde museum heeft ook enige tekeningen in de collectie die een mooi inzicht in zijn werkwijze bieden. Tekeningen worden helaas maar sporadisch tentoongesteld aangezien ze ontzettend kwetsbaar zijn.

Waarom tekende Michelangelo?
 

Tekeningen waren belangrijk in de Renaissance. Het Italiaanse woord voor tekening, disegno, heeft meerdere betekenissen. Het is het ontwerp voor een bepaald kunstwerk maar ook de feitelijke tekening. In de Renaissance vond men het belangrijk dat kunstenaars vindingrijk waren, zodat zij met hun kunstwerken boeiend een verhaal konden vertellen. Omdat elk kunstwerk begon met l‘arte del disegno, de tekenkunst, werd de tekenkunst beschouwd als de moeder van alle kunsten. In 1563 werd in Florence de eerste kunstacademie opgericht, de Accademia del Disegno. Michelangelo werd gevraagd als beschermheer.

Volgens de Florentijnse traditie tekende Michelangelo om zijn ideeën vast te leggen en om de juiste oplossing en vorm te zoeken voor een bepaald kunstwerk. Dat kon een beeld, een fresco of een gebouw zijn. Naast schetsen en voorstudies in verschillende stadia, maakte hij soms ook een uitgewerkte tekening zodat de opdrachtgever kon zien of het ontwerp aan zijn verwachtingen voldeed. Een aparte plaats wordt ingenomen door Michelangelo’s tekeningen die hij speciaal maakte om weg te geven. Hij was niet de eerste die dat deed, maar het zijn wel vroege voorbeelden van tekeningen die als zelfstandige kunstwerken zijn bedoeld. Dergelijke voorstellingen zijn meestal zorgvuldig uitgewerkt.

Voorbereidende tekeningen waren alleen bestemd voor gebruik in het kunstenaarsatelier, ze werden niet aan het publiek getoond en werden in veel gevallen na gebruik zelfs vernietigd. Michelangelo verbrandde zelf veel van zijn tekeningen omdat hij bang was dat anderen zijn geniale vondsten en composities zouden overnemen. Zijn angst voor plagiaat was gerechtvaardigd want iedereen bewonderde hem. Er is zelfs een keer in Michelangelo’s atelier in Florence ingebroken, waarbij diverse tekeningen werden gestolen.