Chianti Classico

Chianti is wellicht de bekendste wijn van Italië, maar niet door iedereen even geliefd. Dat heeft met de grote kwaliteitsverschillen te maken die er in verschillende gebieden zijn en doordat de wijn vooral in verleden een slechte naam had. Dat er al in de Oudheid wijnen in het Chianti-gebied werden gemaakt staat buiten kijf. Maar pas in de 19e eeuw oogstte de regio er ook succes mee in het buitenland. De wijnen, toen nog voornamelijk licht en makkelijk drinkbaar van karakter, gingen grote delen van de wereld over in de bekende fiaschi, bolvormige flessen omwonden met raffia om ze tegen breuk te beschermen. Er werd van oudsher witte wijn van de eenvoudige trebbiano druif bijgevoegd. Dan weet u meteeen waar het woord fiasco vandaan komt;)

Hoewel er voor de productie van Chianti al een decreet was uitgevaardigd in 1716 door de Groothertog Cosimo III, moest het gebied nog tot 1932 wachten voordat een eerste en meer definitief productiereglement werd opgesteld.

De Legende van de Zwarte Haan

De keuze van het welbekende beeldmerk van het Consortium, dat van de Zwarte Haan op een goudgele achtergrond, heeft vooral te maken met de historische en sociaal-culturele betekenis ervan. De legende van de Zwarte Haan dateert uit de Middeleeuwen. Het verhaal gaat feitelijk over de politieke eenheid van het hele Chianti gebied, waarvan het lot bepaald werd door het gedrag van een Zwarte Haan. De legende vertelt over de voortdurende machtsstrijd tussen de republieken van Florence en Siena waar het grondgebied van de Chianti praktisch tussenin ligt. Om een einde te maken aan de onophoudelijke onlusten en voor eens en altijd de grenzen van de respectievelijke republieken vast te stellen werd tot een even bizar als uitzonderlijke aanpak besloten. Men kwam overeen vanuit de beide hoofdsteden een ruiter te laten vertrekken en op het punt van samenkomst de grenzen te bepalen. Het vertrek zou bij zonsopgang moeten geschieden en het startsein moest door het kraaien van de haan worden gegeven.

Dit laatste was een beslissing die geheel in lijn lag met de toen heersende gewoonten waarbij het levensritme nog door niets anders dan natuurlijke elementen werd bepaald. In de voorbereidingen was derhalve de keuze van de haan cruciaal, meer nog dan de keuze voor het paard of de ruiter. De Senezen kozen een witte haan terwijl de Florentijnen opteerden voor een zwarte, die ze lange tijd opgesloten hielden in een donker hok en slechts mondjesmaat van voedsel voorzagen om het beest in een opperste staat van prikkeling te brengen. Toen de dag van vertrek aanbrak, werd de zwarte haan uit zijn hok gehaald waarop hij weldra vreselijk begon te kraaien hoewel het bij lange na nog geen ochtend was. Terstond ging de Florentijnse ruiter op weg, met een grote voorsprong op zijn Senese rivaal, die nog tot het ochtendgloren moest wachten alvorens zijn strijdros te mogen bestijgen, daar de witte haan er een van het reguliere slag was en niet kraaide voordat de eerste zonnestraal boven de horizon was verschenen. De Senese ruiter had nog geen 12 kilometer in alle eenzaamheid gereden toen hij zijn tegenspeler al bij Fonterutoli tegenkwam. En zo kwam het dat bijna het hele grondgebied van de Chianti onder Florentijns gezag kwam, veel eerder dan de eigenlijke val van de republiek Siena. Na dit voorval werd de Zwarte Haan tevens symbool van de Militaire Alliantie van de Chianti die binnen de republiek van Florence politieke en militaire bevoegdheden had.

Tegenwoordig moet een Chianti, Classico of niet, moet minstens uit minstens 80% Sangiovese bestaan. De overige 20% mag (maar moet niet) aangevuld worden met Canaiolo nero, Colorino, Cabernet Sauvignon, Merlot of Syrah. Witte druivenrassen zijn niet meer toegestaan. Maar de laatste jaren ligt de nadruk steeds meer op de productie van Chianti uitsluitend afkomstig van de Sangiovese. Deze pure Sangiovese-wijnen zijn doorgaans, mits van een goed oogstjaar, rijk van structuur en smaak.
De term Gallo Nero die jarenlang verbonden was aan de Chianti Classico wordt nu nauwelijks meer gebruikt, als gevolg van een door de bekende Amerikaanse wijnbroers Gallo gewonnen proces tegen het gebruik van de eigennaam door het Toscaanse Consortium van de Chianti Classico. Het Consortium van de Gallo Nero zag zich toen genoodzaakt de naam te wijzigen. Sindsdien heet het Consorzio del Marchio Storico - Chianti Classico. Het beeldmerk van de Zwarte Haan mocht echter wel gehandhaafd blijven.

Het productiegebied van de Chianti Classico ligt uitsluitend in de provincies van Florence en Siena, terwijl het productiegebied van de gewone Chianti 7 subzones omvat, die alle met naam op het etiket genoemd mogen worden:

 Colli Aretini
 Colli Senesi
 Colli Fiorentini
 Colline Pisane
 Montalbano
 Montespertoli
 Rufina

 Deze subzones liggen verdeeld over 6 van de 10 Toscaanse provincies. Grootste kans op kwaliteit maakt u naast de gerenomeerde namen uit het  Chianti Classicogebied bij Rufina en Colli Senesi.

Bronvermelding: "seminar Chianti Clasico" door Jan Rook- tekst (grotendeels) afkomstig van Heleen Schreuder geschreven in opdracht van het Chianti Consortium.